كاكتوس گياهي است از تيره كاكتوسيان (Cactaceae) تيره‌اي از ميخك‌سانان كه اغلب خاردار و گوشتي هستند. انواع كاكتوس در ابتدا تنها در شمال و جنوب و نواحي مركزي آمريكا رشد مي‌كرد اما امروزه در بسياري از مناطق گرم و خشك جهان توسط مردم پراكنده شده است. كاكتوس طي طوفان‌هاي ناگهاني آب ذخيره كرده و آب ذخيره‌شده را طي ماه‌هاي خشك‌سالي به مصرف مي‌رساند. كاكتوسيان در ايران گونه بومي ندارند. بيشتر كاكتوس‌ها ريشه‌هاي عميقي داشته و ساقه شبكه مانندي دارند كه به‌عنوان منبع ذخيره آب عمل مي‌كنند ساقه كاكتوس توسط تيغ‌هايي محافظت مي‌شود. كاكتوس‌ها برگ‌هاي خيلي كوچكي داشته يا اصلاً برگ ندارند.
شايد به جرأت مي‌توان گفت كه كاكتوس اچينو يكي از محبوب‌ترين كاكتوس‌هاي خاردار در بين طرفداران كاكتوس و حتي كساني كه براي نخستين بار تمايل به خريد كاكتوس پيدا مي‌كنند است. اچينو نوعي كاكتوس است. كاكتوس اچينو همانند ساير كاكتوس‌ها نيازمند مراقبت ويژه و خاص خود است. اچينو در سال‌هاي گذشته يكي از گياهان در معرض خطر انقراض به دليل آب‌گرفتگي توسط سدي كه در نزديك زيستگاهش وجود داشت به شمار مي‌رفت. يكي از گياه شناسان مكزيكي اين گياه را در باغ گياه‌شناسي خود حفظ و تكثير كرد. او براي افزايش آگاهي كودكان از اين گياه آن را در اختيار كودكان گذاشت و باعث شد امروزه اچينو يكي از محبوب‌ترين كاكتوس‌ها به شمار برود. كاكتوس اچينو فوسالو، كاكتوس اچينو تيغ زرد، كاكتوس اچينو تيغ سفيد، كاكتوس اچينوپسيس و كاكتوس اچينو گرزوني از جمله انواع كاكتوس اچينو هستند.
سرزمين مادري اين گياه مكزيك است. صحراهاي بلند و گرم و صخره‌ها و دامنه‌هاي به وجود آمده مكان موردعلاقه براي رشد اين گياه است. علاقه‌مندي اين گياه به آفتاب مستقيم براي تمامي طول روز مسئله‌اي دور از انتظار نيست. اين گياه شكلي كروي همراه با برآمدگي‌هاي پوشيده از تيغ دارد. براي اين گياه تهويه اهميت ويژه‌اي دارد پس گياهتان در اتاقي قرار بدهيد كه تهويه آن كافي است. در فصل تابستان شما مي‌توانيد گياه خود را در بيرون از منزل نگهداري كنيد. طراحي دكور تراس يا حياط به‌وسيله اين گياه خاص و جذاب مي‌تواند جلوه ويژه‌اي به فضاي شما ببخشد. اگر گياه شما به سن گلدهي رسيده باشد قطعاً منظره به وجود آمده از جمله زيباترين مناظر موجود خواهد بود. آزتك هاي باستاني اين گياه را نماد خداي باران مي‌دانند. البته در نظر گرفتن اين گياه به‌عنوان خداي باران بسيار عجيب است اما پشت اين نماد فلسفه خاص خود وجود دارد. اين گياه به دليل اندازه بزرگ خود مخزني براي ذخيره آب در صحرا به‌حساب مي‌رود و به افراد بومي نحوه ذخيره‌سازي و صرفه‌جويي آب در صحرا را مي‌آموزد.
اچينو از يك ساقه تغيير شكل يافته كروي تشكيل شده است كه به‌كندي رشد مي‌كند. اين گياه در دوره بلوغ خود قطري حدود ۹۰ تا ۱۸۰ سانتيمتر پيدا مي‌كند. تيغ‌هاي فراوان اين گياه كه به‌صورت شعاعي و منظم بر روي گياه پديدار مي‌شوند شهرت بسياري دارد.
خاك مناسب براي كاكتوس
يكي از معيارهاي تعيين‌كننده خاك مناسب براي كاكتوس‌ها، آب‌وهوا است. به‌گونه‌اي كه در آب‌وهواي گرم نياز اين گياهان به خاك قابل‌نفوذ و سبك بيشتر احساس مي‌شود درحالي‌كه در آب‌وهواي سرد كه گياهان نياز به آبياري چنداني ندارند به خاكي سنگين‌تر نياز خواهد بود. به‌طوركلي كاكتوس‌ها خاك‌هاي با PH كمتر از ۷ تا نزديك به ۷ را مي‌پسندند. در بيشتر متون، تركيب اصلي خاك كاكتوس‌ها در اندازه‌هاي زير سفارش شده است: يك قسمت خاك باغچه به‌اضافه يك قسمت شن و ماسه (به نسبت مساوي) به‌اضافه يك قسمت كمپوست (مواد پوسيده گياهي و خاك‌برگ)، يا يك‌دوم قسمت خاك رسي به‌اضافه يك قسمت ماسه به‌اضافه يك قسمت خاك باغچه، يا يك قسمت كمپوست به‌اضافه يك قسمت خاك پيت به‌اضافه يك قسمت ماسه. هرگاه به تركيب‌هاي بالا در انتها، ۵ درصد خاك زغال اضافه شود اثر ويژه‌اي در جلوگيري از پوسيدگي و ديگر بيماري‌هاي قارچي خواهد داشت (حضور پتاس در خاك زغال، باعث اين امر مي‌شود).
البته در متون مختلف و در گفته‌هاي افراد باتجربه در زمينه توليد و پرورش كاكتوس به فرمول‌هاي مختلف ديگري نيز اشاره شده است. برخي از افراد در تركيب خاك خود از كود حيواني و برخي ديگر از ورمي كمپوست استفاده مي‌كنند. به‌عنوان‌مثال مي‌توان به اين تركيب اشاره كرد: دو قسمت شن ريز شسته شده و شيرين (فاقد املاح) به‌اضافه كمتر از يك قسمت كود گاوي پوسيده به‌اضافه يك قسمت خاك‌برگ پوسيده با اندازه متوسط ذرات به‌اضافه مقدار بسيار كمي از قطعات خورد شده زغال چوب. خاك مناسب ديگري كه معمولاً استفاده مي‌كنند ۶۰ درصد شن شسته شده ۲۰ درصد پيت ماس و ۱۵ درصد ورمي كمپوست به‌علاوه مقداري زغال است.
شرايط محيطي مناسب براي كاكتوس
حرارت
اين گياه، به حد متوسط گرما در فصل بهار تا پاييز و شب‌هاي خنك نياز دارد. هواي زمستان بايد خنك باشد (حدود ۱۰ تا ۱۴ درجه سانتي‌گراد). كاكتوس‌هايي كه تار دارند بايد در محلي با دماي حداقل ۱۶ درجه نگهداري شوند. همچنين توجه داشته باشيد كه تهويه مناسب از جمله نيازهاي كاكتوس است. بهترين درجه براي نگهداري كاكتوس‌ها ۱۸ تا ۳۲ درجه سانتي‌گراد است.
نور
بايد توجه داشته باشيد كه ميزان تابش نور و روشنايي محيط نگهداري كاكتوس‌ها در شكل ظاهري كاكتوس‌ها، رنگ گل، تعداد گل‌ها، ساقه‌ها و شكل غنچه‌هاي گل اهميت فراواني دارد. اما توجه داشته باشيد به‌طوركلي، كاكتوس‌ها به نور زياد (نزديك پنجره‌هاي شرقي و غربي) و نور خيلي زياد (نزديك پنجره‌هاي جنوبي) نياز دارند. نكته حائز اهميت در مورد ميزان نور محيط نگهداري كاكتوس‌ها در اين است كه چنانچه نور محيط كم باشد كاكتوس‌ها طراوت و زيبايي خود را از دست مي‌دهند و در مورد كاكتوس‌هايي كه گل دارند، توانايي گلدهي خود را از دست مي‌دهند. كاكتوس بعد از مدتي در نور كم از بين مي‌رود. البته نور زياد در تابستان باعث آفتاب‌سوختگي مي‌شود.
رطوبت
رطوبت براي گياه كاكتوس اهميت چنداني ندارد. چرا كه بومي مناطق خشك و صحراهاي آمريكا است.
هوا
آب‌وهواي گياه كاكتوس بايد تقريباً گرم يا كوهستاني باشد.
پرورش كاكتوس‌ها
تركيب خاكي كاكتوس‌ها، بايد شني رسي و درصد بيشتري از شن يا سنگريزه باشد. كاكتوس‌ها آبياري منظم و با فواصل بيش از گياهان معمول نياز دارند و بسته به‌سرعت رشد و فصل، تعداد و فواصل آبياري تنظيم مي‌شود. كاكتوس‌ها در مناطق گرم و پرنور رشد مي‌كنند زيرا بومي آمريكاي لاتين هستند. كاكتوس‌ها به نور زيادي احتياج دارند و در محيط‌هاي كم‌نور معمولاً رشد علفي مي‌كنند و منظره ظاهري آن‌ها از حالت كاكتوس بودن خارج مي‌شود.
تكثير كاكتوس‌ها
تكثير كاكتوس‌ها به دو شيوه انجام مي‌شود: جنسي و غيرجنسي. بعضي از كاكتوس‌ها نظير ماميلاريا گلدهي منظم هر ساله دارند. بذر سياه‌رنگ كوچك توليد مي‌كنند. بعضي ديگر از كاكتوس‌ها نظير زيئو كاكتوس كه گل‌هاي بسيار كم‌دوامي دارند توليد بذر كمتري مي‌كنند.
تكثير بذري كاكتوس‌ها
عموم كاكتوس‌ها بذرهاي بسيار ريز با قوه ناميه نسبتاً كوتاه دارند. نكات مهم در كشت بذر كاكتوس: - بذرها قوه ناميه مناسبي داشته باشند؛ يعني تعداد جوانه‌زني گياه در زمان معين به‌اندازه قابل‌قبول باشد؛ نحوه كشت طوري باشد كه بذرهاي ريز بتوانند جوانه بزنند؛ بنابراين كاكتوس‌ها را در سبدهاي پلاستيكي كم‌عمق با يك خاك بسيار سبك (ترجيحاً پيت ماس) كشت مي‌كنند. آبياري بسترهاي كشت در پاي گياه انجام مي‌گيرد، يا اينكه سبدها را در ظرف‌هاي آبي قرار داده كه به‌تدريج آب را جذب مي‌كند و گياه و بذرها مرطوب شده و بعد جوانه مي‌زنند. مثل هر گياه ديگر بذركاري باعث طولاني شدن زمان رشد و نمو و بلوغ گياه مي‌شود.
تكثير رويشي كاكتوس
قلمه زدن
عمده‌ترين تكثير رويشي كاكتوس‌ها قلمه زدن (به انگليسي Cutting) است. قلمه زدن در كاكتوس به فصل بستگي دارد و بهترين فصل براي آن اوايل تابستان است. به‌طوري‌كه آن‌ها را در يك بستر سبك و محيط با رطوبت كافي با آبياري منظم كشت مي‌كنند. اما قبل از اينكه قلمه كاكتوس مخصوصاً كاكتوس‌هاي گوشتي نظير سرئوس‌ها وارد بسترهاي كشت شوند بايد شيرابه گياه را قطع كرد. براي انجام چنين عملي قبلاً قطعات جداشده يا قلمه‌هاي كاكتوس را به مدت چندين ساعت در معرض تابش مستقيم آفتاب در تابستان قرار مي‌دادند تا اينكه جريان شيرابه قطع مي‌شد و سپس اقدام به كشت آن مي‌كردند. اما امروزه با توجه به اينكه ريشه‌دار كردن گياهان در كمترين زمان حائز اهميت است قلمه‌ها را در آب ولرم حدود ۴۵ درجه سانتي‌گراد قرار مي‌دهند؛ كه درنتيجه جريان شيرابه قلمه‌ها قطع مي‌شود. سپس آن‌ها را در بستر كاشت قرار مي‌دهند. روش معمول اين است كه قلمه با توجه به سطح برش داده‌شده چند روزي در سايه و سپس در شن خالي كاشته مي‌شود
پيوند زدن
كار ديگري كه بيشتر به‌عنوان يك هنر به نظر مي‌رسد عمل پيوند (به انگليسي: Grafting) در كاكتوس است. پيوند زدن كاكتوس‌ها نيز مسئله‌اي است كه توجه بسياري از دوستداران گل‌ها و گياهان را به خود جلب مي‌كند. اگرچه پيوند زني يكي از روش‌هاي كاشت كاكتوس محسوب مي‌شود؛ اما بسياري از پرورش‌دهندگان سعي مي‌كنند تا با پيوند زدن انواع مختلف كاكتوس بر روي‌هم، گياهاني با منظره‌اي جالب‌توجه ايجاد كنند. به‌هرحال دليل هر چه كه باشد اصول انجام كار فرقي نمي‌كند. كاكتوس‌ها را در هر سني مي‌توان روي هم پيوند زد؛ اما بهتر است كه كاكتوسي را كه پيوندك (قسمت بالايي) را تشكيل مي‌دهد، گياهي جوان و به سن يك يا دو ساله باشد. ساده‌ترين روش پيوند زني اين است كه پيوندك را به طول چند سانتيمتر از قسمت جوانه انتهايي ساقه و يا شاخه‌ها به شكل افقي بريد. سپس سر كاكتوسي را كه نقش پايه را دارد نيز به‌وسيله چاقو و يا تيغ تيز به شكل افقي قطع كرد و اين دو را بر روي هم قرار داد و يا اصطلاحاً سوار كرد. با فشار ملايم پيوندك بر روي پايه اتصال آنان را محكم‌تر مي‌كنيم. براي اتصال و استحكام بيشتر پيوندك بر روي پايه مي‌توان از نوارهاي پلاستيكي نيز استفاده كرد. اين نوارها در حدود ۳-۲ هفته مي‌توانند باقي بمانند و سپس برداشته شوند. البته سوار كردن پيوندك بر روي پايه ظرافت كاري خود را نيز دارد. زيرا اصولاً گياهان در درون ساقه خود لايه‌اي با نام آوند دارند كه نقش آنان توليد سلول‌هاي جديد است. حال اگر در زمان پيوند زني بتوان طوري پيوندك را بر روي پايه قرار داد كه آوند آنان با يكديگر تماس داشته باشند، بعد از مدتي و با توليد سلول‌هاي جديد، پيوندك و پايه با يكديگر ارتباط برقرار خواهند كرد و اصطلاحاً جوش خواهند خورد.
نحوه نگهداري كاكتوس در خانه
با توجه به استقامت و بردباري كاكتوس‌ها نسبت به شرايط محيطي و گسترش آپارتمان‌نشيني و زندگي پرمشغله امروزي سال‌به‌سال بر تعداد پرورش‌دهندگان اين گياه افزوده مي‌شود. كاكتوس يكي از گياهان پرطرفدار است كه مي‌توانيد يك گياه عالي براي آپارتمان‌هاي بدون بالكن امروزي باشد. برخي از افراد به اين دليل كاكتوس‌ها را دوست دارند كه فكر مي‌كنند اين گياه مقاومت بيشتري نسبت به ساير گياهان دارد و در نتيجه نگهداري از آن هم زحمت كمتري خواهد داشت. اين طرز فكر تا حدودي درست است به اين دليل كه كاكتوس مي‌تواند آب اضافي را در خود ذخيره كند و هنگام كم‌آبي از آن تغذيه كند، اما بايد به ياد داشته باشيم اين به آن معنا نيست كه نگهداري كاكتوس بدون كمترين زحمتي امكان‌پذير است. البته باز هم تأكيد مي‌كنيم كاكتوس به دليل توان ذخيره آب، بهترين گياه براي نواحي خشك و كم آب به‌حساب مي‌آيد. شايد شما هم در صحراهاي خشك كاكتوس‌هاي بزرگي را ديده باشيد كه در شرايط آب و هوايي بسيار بد هم دوام آورده‌اند؛ دليل اين موضوع آن است كه كاكتوس مي‌تواند با يك‌بار ذخيره آب، ماه‌ها بدون آب به زندگي خود ادامه دهد. اين نكته هم جالب است كه ذخيره آب توسط ريشه‌هاي كاكتوس انجام مي‌شود.
كاكتوس ريشه‌هاي بسيار بلندي دارد كه به كمك آن‌ها مي‌تواند آب موردنياز را در خود ذخيره كند. شايد بتوان گفت اين بزرگ‌ترين تفاوت كاكتوس با ساير گياهان است. اگر شما در خانه گياه كاكتوس داريد دقت كنيد درون خاك كاكتوس بايد از شن و سنگريزه نيز استفاده كنيد. همچنين به خاطر داشته باشيد اين گياه به نور زياد احتياج دارد و بايد در محيطي گرم قرار بگيرد. از ديگر نكاتي كه بايد به آن توجه كنيد آبياري كاكتوس است. به خاطر داشته باشيد كاكتوس نسبت به ساير گياهان بايد با فاصله زماني طولاني‌تري آبياري شود. البته آبياري كاكتوس بايد با توجه به نوع آن، فصل، گرماي محيط و اندازه گياه تعيين شود. با در نظر گرفتن همه اين موارد و از آنجا كه امروزه كاكتوس‌ها در اندازه‌هاي مختلف ارائه و فروخته مي‌شوند، مي‌توانيد با توجه به فضاي خانه خود، تعدادي از اين گياه را در نقاط مختلف نگهداري كنيد. گلدان‌هاي رنگي و كوچك كاكتوس به‌خوبي مي‌توانند پشت پنجره، روي ميزهاي كنار ديوار و كنار قاب عكس‌هاي روميزي قرار بگيرند و جلوه‌اي خاص به اتاق، سالن و خانه شما بدهند.
براي خريد بذر كاكتوس اچينو و ساير بذر كاكتوس ها به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.
همچنين از راه‌هاي زير نيز مي‌توانيد محصولات ما را ملاحظه و خريد نماييد:
۱- مراجعه به صفحه اينستاگرامي به آدرس:
https://www.instagram.com/zerafat.shop/
۲- مراجعه به كانال تلگرامي به آدرس:
۳- تماس با شماره موبايل: ۰۹۱۳۵۵۵۵۸۳۳
